ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮೆಯಾದರೂ ಭೇಟಿ ನೀಡಲೇಬೇಕಾದ 11 ಪವಿತ್ರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಗಳು! ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಭಾರತ ದರ್ಶನ – ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್‌ನ್ಯೂಸ್ ವಿಶೇಷ ವರದಿ

ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪರಂಪರೆಯ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿರುವ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಗಳು, ಸ್ವತಃ ಪರಶಿವನು ತನ್ನ ದೈವಿಕ ಪ್ರಕಾಶವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ ಪವಿತ್ರ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಾಗಿವೆ. ಇಡೀ ಭಾರತದ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಹರಡಿರುವ ಈ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಗಳು, ಭಕ್ತರಿಗೆ ಮೋಕ್ಷದ ಹಾದಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ದೇಶದ ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಭೌಗೋಳಿಕ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸುವ “ಭಾರತ್ ದರ್ಶನ” ವನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ. ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್‌ನ್ಯೂಸ್ ನಿಮ್ಮೆದುರಿಗೆ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತಿರುವ ಈ ವಿಶೇಷ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ, ನಿಮ್ಮ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ ಒಮ್ಮೆಯಾದರೂ ಭೇಟಿ ನೀಡಲೇಬೇಕಾದ 11 ಪ್ರಮುಖ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಗಳ ಮಹತ್ವ, ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಹಿನ್ನೆಲೆ ವಿವರ ಇದೆ. ಈ ಯಾತ್ರೆಗಳು ಕೇವಲ ಭಕ್ತಿಯ ಹಾದಿಯಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಭಾರತದ ಆತ್ಮವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಒಂದು ಅದ್ಭುತ ಅನುಭವ.

1. ಸೋಮನಾಥ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ, ಗುಜರಾತ್

ಸ್ಥಳ: ಗುಜರಾತ್‌ನ ಗಿರ್ ಸೋಮನಾಥ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪ್ರಭಾಸ ಪಾಟಣ್.

ಮಹತ್ವ: ಇದು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿನ ಮೊದಲ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅರೇಬಿಯನ್ ಸಮುದ್ರದ ತೀರದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿರುವ ಈ ದೇವಾಲಯವು ಅದೆಷ್ಟೋ ಬಾರಿ ಧ್ವಂಸಗೊಂಡು ಮತ್ತೆ ಪುನರ್ ನಿರ್ಮಾಣಗೊಂಡ ಇತಿಹಾಸ ಹೊಂದಿದೆ. ಚಂದ್ರದೇವನು ಶಾಪದಿಂದ ಮುಕ್ತಿ ಪಡೆಯಲು ಇಲ್ಲಿ ಶಿವನನ್ನು ಆರಾಧಿಸಿದನೆಂಬ ಪ್ರತೀತಿಯಿದೆ.

ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ: ಇತಿಹಾಸ, ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮಹತ್ವದ ಸಮ್ಮಿಲನವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಸಮುದ್ರದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಶಿವನ ದರ್ಶನವು ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಅಪಾರ ಶಾಂತಿ ನೀಡುತ್ತದೆ.

ಭಾರತ್ ದರ್ಶನ ಮಹತ್ವ: ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾರತದ ಪ್ರಾಚೀನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪರಂಪರೆ ಮತ್ತು ದೃಢತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ.

ಇದನ್ನು ಓದಿ : ರೈಲ್ವೆ ನೇಮಕಾತಿ 2025: SSLC, ITI, ಪದವೀಧರರಿಗೆ 6180 ಟೆಕ್ನೀಷಿಯನ್ ಹುದ್ದೆಗಳ ಬೃಹತ್ ಅವಕಾಶ! ಕರ್ನಾಟಕದ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳು ಅರ್ಜಿ ಸಲ್ಲಿಸಿ

2. ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ, ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ

ಸ್ಥಳ: ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ಶ್ರೀಶೈಲಂ.

ಮಹತ್ವ: ಇದನ್ನು ದ್ವಾದಶ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಎರಡನೆಯದೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕೃಷ್ಣಾ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೀಶೈಲಂ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಈ ದೇವಾಲಯವಿದೆ. ಶಿವ ಮತ್ತು ಪಾರ್ವತಿ ಇಬ್ಬರೂ ನೆಲೆಸಿರುವ ಏಕೈಕ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ಕ್ಷೇತ್ರ ಇದಾಗಿದ್ದು, ಶಕ್ತಿ ಪೀಠಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.

ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ: ಈ ದೇವಾಲಯವು ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿ ಪೀಠ ಎರಡೂ ಆಗಿರುವುದರಿಂದ ಇಲ್ಲಿ ಶಿವ ಮತ್ತು ಪಾರ್ವತಿ ಇಬ್ಬರನ್ನೂ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಭಾರತ್ ದರ್ಶನ ಮಹತ್ವ: ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಬೆಟ್ಟ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಪ್ರಶಾಂತತೆ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿ-ಶಿವ ಆರಾಧನೆಯ ಅನನ್ಯತೆಯನ್ನು ಎತ್ತಿ ಹಿಡಿಯುತ್ತದೆ..

ಜಾಹಿರಾತು:

3. ಮಹಾಕಾಳೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ, ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ

ಸ್ಥಳ: ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಉಜ್ಜಯಿನಿ ನಗರ.

ಮಹತ್ವ: 12 ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಗಳಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣಾಭಿಮುಖವಾಗಿರುವ ಏಕೈಕ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವಿದು. ಅಲ್ಲದೆ, ಇಲ್ಲಿನ ಲಿಂಗವು ಸ್ವಯಂಭು (ಸ್ವಯಂ ಪ್ರಕಟಿತ) ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿದಿನ ನಡೆಯುವ “ಭಸ್ಮ ಆರತಿ”ಯು ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ.

ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ: ಇದು ದಕ್ಷಿಣಾಭಿಮುಖವಾಗಿರುವ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವಾಗಿದ್ದು, ಪ್ರತಿದಿನ ಬೆಳಗಿನ ಜಾವ ನಡೆಯುವ ಭಸ್ಮ ಆರತಿಯು ವಿಶ್ವ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯಾಗಿದೆ.

ಭಾರತ್ ದರ್ಶನ ಮಹತ್ವ: ಮಧ್ಯ ಭಾರತದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ರಾಜಧಾನಿ ಉಜ್ಜಯಿನಿಯ ಕೇಂದ್ರಬಿಂದು.

ಇದನ್ನು ಓದಿ : ನಿಮ್ಮ ಹೃದಯವನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಿ: ಡಾ. ಸಿ. ಎನ್ ಮಂಜುನಾಥ್ ಅವರಿಂದ ಮಹತ್ವದ ಸಲಹೆಗಳು!!ಪೂರ್ತಿ ಓದಲು ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ.

4. ಕೇದಾರನಾಥ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ, ಉತ್ತರಾಖಂಡ

ಸ್ಥಳ: ಉತ್ತರಾಖಂಡದ ರುದ್ರಪ್ರಯಾಗ ಜಿಲ್ಲೆ, ಹಿಮಾಲಯ ಪರ್ವತ ಶ್ರೇಣಿ.

ಮಹತ್ವ: ಹಿಮಾಲಯದ ಕಠಿಣ ಭೂಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿರುವ ಈ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವು ಅತ್ಯಂತ ಕಷ್ಟಕರವಾದ ಆದರೆ ಅತ್ಯಂತ ಫಲಪ್ರದವಾದ ಯಾತ್ರೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಆರು ತಿಂಗಳು ಮಾತ್ರ ಈ ದೇವಾಲಯ ಭಕ್ತರಿಗೆ ತೆರೆದಿರುತ್ತದೆ.

ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ: ಕೇದಾರನಾಥಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುವುದು ಕೇವಲ ಧಾರ್ಮಿಕ ಯಾತ್ರೆಯಲ್ಲ, ಇದು ಮನಸ್ಸು ಮತ್ತು ದೇಹಕ್ಕೆ ಸವಾಲು ಒಡ್ಡುವ ಒಂದು ಸಾಹಸಮಯ ಅನುಭವವೂ ಹೌದು.

ಭಾರತ್ ದರ್ಶನ ಮಹತ್ವ: ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಹಿಮಾಲಯ ಶ್ರೇಣಿಯ ಭವ್ಯತೆ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸವಾಲನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ.

5. ಭೀಮಾಶಂಕರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ

ಸ್ಥಳ: ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಪುಣೆ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸಹ್ಯಾದ್ರಿ ಬೆಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ.

ಮಹತ್ವ: ಭೀಮಾ ನದಿಯ ಉಗಮ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ಈ ದೇವಾಲಯವು ದಟ್ಟ ಅರಣ್ಯದ ನಡುವೆ ನೆಲೆಗೊಂಡಿದೆ. ಶಿವನು ತ್ರಿಪುರಾಸುರನನ್ನು ಸಂಹರಿಸಲು ‘ಭೀಮಶಂಕರ’ ರೂಪ ತಾಳಿದ ಸ್ಥಳ ಇದು ಎಂಬ ಪ್ರತೀತಿಯಿದೆ.

ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ: ದಟ್ಟ ಅರಣ್ಯದ ನಡುವೆ ನೆಲೆಸಿರುವ ಈ ದೇವಾಲಯವು ‘ನಾಗರ’ ಶೈಲಿಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇಲ್ಲಿನ ಶಿವಲಿಂಗವು ವಿಶಿಷ್ಟ ಆಕಾರದಲ್ಲಿದೆ.

ಭಾರತ್ ದರ್ಶನ ಮಹತ್ವ: ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸೌಂದರ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಚೀನ ಶಿವಾಲಯದ ಶಾಂತತೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.

6. ಕಾಶೀ ವಿಶ್ವನಾಥ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ, ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ

ಸ್ಥಳ: ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ವಾರಣಾಸಿ (ಬನಾರಸ್).

ಮಹತ್ವ: ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಪವಿತ್ರ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಕಾಶಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವಿದೆ. ಕಾಶಿಯನ್ನು ಶಿವನ ನೆಚ್ಚಿನ ಕ್ಷೇತ್ರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇಲ್ಲಿ ಮರಣ ಹೊಂದಿದವರಿಗೆ ಮೋಕ್ಷ ಪ್ರಾಪ್ತಿಯಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯಿದೆ. ಗಂಗಾನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿರುವ ಈ ದೇವಾಲಯವು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಶಕ್ತಿಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ.

ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ: ಕಾಶಿಯಲ್ಲಿ ಶಿವನ ದರ್ಶನ, ಗಂಗಾ ಸ್ನಾನ ಮತ್ತು ಗಂಗಾ ಆರತಿಯು ಭಕ್ತರಿಗೆ ಅನಿರ್ವಚನೀಯ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅನುಭವವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.

ಭಾರತ್ ದರ್ಶನ ಮಹತ್ವ: ಭಾರತದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ರಾಜಧಾನಿ ಮತ್ತು ಗಂಗಾ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಹೃದಯಭಾಗ.

ಇದನ್ನು ಓದಿ : ಉದ್ಯೋಗಾಕಾಂಕ್ಷಿಗಳಿಗೆ ಬಂಪರ್ ಕೊಡುಗೆ: ಆರೋಗ್ಯ ಇಲಾಖೆಯಲ್ಲಿ 6,770 ‘ಡಿ’ ದರ್ಜೆ ಹುದ್ದೆಗಳ ನೇಮಕಾತಿಗೆ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಗ್ರೀನ್ ಸಿಗ್ನಲ್!! ವಿವರವಾಗಿ ಓದಲು ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ.

7. ತ್ರಿಂಬಕೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ

ಸ್ಥಳ: ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ನಾಸಿಕ್ ಬಳಿ, ಬ್ರಹ್ಮಗಿರಿ ಪರ್ವತದ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿ.

ಮಹತ್ವ: ಬ್ರಹ್ಮಗಿರಿ ಪರ್ವತದಿಂದ ಉಗಮಿಸುವ ಗೋಧಾವರಿ ನದಿಯ ಮೂಲದ ಬಳಿ ಈ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮ, ವಿಷ್ಣು ಮತ್ತು ಮಹೇಶ್ವರ – ಮೂವರು ದೇವರುಗಳು ಲಿಂಗದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.

ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ: ಇಲ್ಲಿನ ಶಿವಲಿಂಗದಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮ, ವಿಷ್ಣು ಮತ್ತು ಶಿವನನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಮೂರು ಸಣ್ಣ ಲಿಂಗಗಳಿದ್ದು, ಇದು ಗೋಧಾವರಿ ನದಿಯ ಉಗಮ ಸ್ಥಾನವಾಗಿದೆ.

ಭಾರತ್ ದರ್ಶನ ಮಹತ್ವ: ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾರತದ ಪುಣ್ಯ ನದಿಗಳ ಮೂಲ ಮತ್ತು ಹಿಂದೂ ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳ ಏಕತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ.

8. ವೈದ್ಯನಾಥ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ, ಜಾರ್ಖಂಡ್

ಸ್ಥಳ: ಜಾರ್ಖಂಡ್‌ನ ದೇವಘರ್.

ಮಹತ್ವ: ಈ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವು ‘ಬಾಬಾ ವೈದ್ಯನಾಥ್’ ಎಂದೇ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. ರಾವಣನು ಕೈಲಾಸದಿಂದ ಶಿವಲಿಂಗವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುವಾಗ ಇಲ್ಲಿ ಇಳಿಸಿದನೆಂಬ ಪ್ರತೀತಿಯಿದೆ. ಭಕ್ತರು ಇಲ್ಲಿನ ಶಿವನನ್ನು ಪೂಜಿಸುವುದರಿಂದ ರೋಗಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತಿ ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯಿದೆ.

ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ: ಈ ದೇವಾಲಯವು ಅದರ ‘ವೈದ್ಯನಾಥ’ (ವೈದ್ಯರ ದೇವರು) ಎಂಬ ಹೆಸರಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ, ಭಕ್ತರ ಎಲ್ಲಾ ಕಾಯಿಲೆಗಳನ್ನು ಗುಣಪಡಿಸುತ್ತದೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯಿದೆ.

ಭಾರತ್ ದರ್ಶನ ಮಹತ್ವ: ಪೂರ್ವ ಭಾರತದ ಪ್ರಾಚೀನ ನಂಬಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಶಿವನ ವೈದ್ಯನಾಥ ರೂಪದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ.

ಜಾಹಿರಾತು:

9. ನಾಗೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ, ಗುಜರಾತ್

ಸ್ಥಳ: ಗುಜರಾತ್‌ನ ದ್ವಾರಕಾ ನಗರದ ಸಮೀಪ.

ಮಹತ್ವ: ಇದು ನಾಗಗಳ ಅಧಿಪತಿ ಶಿವನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾದ ದೇವಾಲಯ. ದಾರುಕ ಎಂಬ ರಾಕ್ಷಸಿಯನ್ನು ಶಿವನು ಸಂಹರಿಸಿ, ಇಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದನೆಂದು ಪುರಾಣ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಈ ಸ್ಥಳವು ‘ನಾಗ ಪೂಜೆ’ಗೆ ವಿಶೇಷ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ: ದೇವಾಲಯದ ಆವರಣದಲ್ಲಿ ಭವ್ಯವಾದ 25 ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರದ ಶಿವನ ಪ್ರತಿಮೆಯಿದೆ ಮತ್ತು ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ದೊರೆತ ದೈತ್ಯ ಶಂಖಗಳಿಗೂ ಇದು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ.

ಭಾರತ್ ದರ್ಶನ ಮಹತ್ವ: ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾರತದ ಸಮುದ್ರ ತೀರದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಂಪರ್ಕ ಮತ್ತು ನಾಗಾರಾಧನೆಯ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.

10. ರಾಮೇಶ್ವರಂ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ, ತಮಿಳುನಾಡು

ಸ್ಥಳ: ತಮಿಳುನಾಡಿನ ರಾಮೇಶ್ವರಂ ದ್ವೀಪ.

ಮಹತ್ವ: ಭಗವಾನ್ ರಾಮನು ಸೀತೆಯನ್ನು ರಾವಣನಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲು ಲಂಕಾಕ್ಕೆ ತೆರಳುವ ಮೊದಲು ಇಲ್ಲಿ ಶಿವಲಿಂಗವನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಿ ಪೂಜಿಸಿದನೆಂಬ ಪ್ರತೀತಿಯಿದೆ. ಇದನ್ನು ದ್ವಾದಶ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಗಳಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಪ್ರಮುಖ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.

ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ: ಈ ದೇವಾಲಯವು ಅದರ ಭವ್ಯವಾದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ, ಸುದೀರ್ಘ ಕಾರಿಡಾರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಸಮುದ್ರಕ್ಕೆ ಅದರ ಸಾಮೀಪ್ಯದಿಂದಾಗಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ 22 ತೀರ್ಥಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡುವುದು ಪುಣ್ಯಕರವೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.

ಭಾರತ್ ದರ್ಶನ ಮಹತ್ವ: ಭಾರತದ ದಕ್ಷಿಣದ ತುತ್ತ ತುದಿಯಲ್ಲಿರುವ ರಾಮಾಯಣ ಕಾಲದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸೇತುವೆ.

11. ಘುಷ್ಮೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ

ಸ್ಥಳ: ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಔರಂಗಾಬಾದ್ ಬಳಿ, ಎಲ್ಲೋರಾ ಗುಹೆಗಳಿಗೆ ಸಮೀಪ.

ಮಹತ್ವ: ಶಿವಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾದ ಕೊನೆಯ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವಿದು. ಘುಷ್ಮಾ ಎಂಬ ಭಕ್ತಳು ಶಿವನನ್ನು ಆರಾಧಿಸಿ, ಶಿವನು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾಗಿ ಅವಳ ಭಕ್ತಿಯಿಂದಾಗಿ ಇಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದನೆಂಬ ಪ್ರತೀತಿಯಿದೆ.

ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ: ಈ ದೇವಾಲಯವು ಭಾರತದ UNESCO ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣವಾದ ಎಲ್ಲೋರಾ ಗುಹೆಗಳಿಗೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಸುಂದರ ಕೆಂಪು ಕಲ್ಲಿನ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ಭಾರತ್ ದರ್ಶನ ಮಹತ್ವ: ಪ್ರಾಚೀನ ಕಲೆ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ದೈವಿಕ ಭಕ್ತಿಯ ಸಮ್ಮಿಲನವನ್ನು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಈ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಣ್ತುಂಬಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು.